140 jaar geleden, in de zomer van 1884, vertrok vanuit Frankrijk een schip met 350 stukken koper en staal richting Amerika. In New York werden deze stukken samen gevoegd tot het Vrijheidsbeeld. Het kolossale beeld (225 ton zwaar en mét sokkel 93 meter hoog) was in Parijs al in elkaar gezet, vervolgens braken de bouwers het weer af, stopten het in 214 kratten en werd alles verscheept.
Het Vrijheidsbeeld was een cadeau van de Franse regering aan de Amerikaanse regering.
Ingenieur Gustave Eiffel ontwierp de stalen constructie aan de binnenkant. Initiatiefnemer en beeldhouwer Frédéric Bartholdi ontwierp de buitenkant. Hij lijkt zijn ‘Vrouwe Vrijheid’ te hebben gemodelleerd naar zijn moeder.
Frédéric Bartholdi (1834-1904) werd geboren in Colmar, in Elzas-Lotharingen. Tijdens Frans-Duitse oorlog van 1870 vocht hij tegen Duitsland. Het was een oorlog die Frankrijk pijnlijk verloor, waarna Elzas-Lotharingen door Duitsland werd ingelijfd.
Een jaar na de oorlog, in 1871 reisde Bartholdi naar de Verenigde Staten. Daar probeerde hij de regering te interesseren voor een vrijheidsbeeld dat hen door de Fransen zou worden geschonken. Bartholdi besefte dat Frankrijk de Verenigde Staten nodig had om zijn vrijheid tegen de Duitsers te verdedigen. Iets wat in de Eerste en Tweede Wereldoorlog inderdaad het geval bleek te zijn.
In haar ene hand draagt Vrouwe Vrijheid de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring, in haar andere een vurige toorts. Onder haar voeten zie je een kapot getrokken ketting.
Op de sokkel staat het beroemde gedicht van Emma Lazarus (1849-1887) Give me your tired, your poor…
‘Geef mij uw vermoeiden, uw armen,
Uw opeengepakte massa’s. die verlangen vrij te ademen
Het ellendige afval van uw overvolle kusten.
Stuur uw daklozen, de door storm geteisterden, naar mij toe,
Ik hef mijn lamp naast de gouden deur!’
En zo symboliseerde het Vrijheidsbeeld In de late 19e en vroege 20e eeuw niet alleen de vrijheid van oorlog en overheersing. Het symboliseerde ook de vrijheid van immigranten uit de hele wereld die hun toevlucht zochten in de Verenigde Staten.
Ook vandaag laat het beeld ons nog nadenken over idealen als vrijheid, democratie en kansen voor iedereen. Daarmee ijkt het niet best gesteld. Welk land nodigt hen vandaag nog uit, de vermoeiden, de armen, de opeengepakte massa’s die verlangen om vrij te ademen, de daklozen en de door storm geteisterden?
Je kunt die vraag stellen in de Verenigde Staten waar Donald Trump de dichtregels van Emma Lazarus had willen laten veranderen. ‘Geef mij uw vermoeiden en uw armen die op eigen benen kunnen staan en die geen publieke last zullen worden.’
Je kunt de vraag stellen in Frankrijk, waar Marine le Pen immigranten het volgende voorhoudt. ‘Als u in ons land komt, verwacht dan niet dat men zich over u ontfermt, dat u verzorgd zult worden en dat men uw kinderen gratis zal onderwijzen.’
En je kunt de vraag stellen in Nederland waar premier Dick Schoof vandaag (3 juli) stelde van ‘immigratie een topprioriteit te maken’. Op wie kunnen de ‘opeengepakte massa’s, verlangend om vrij te ademen’, nog rekenen?
—
Tijdens onze CuriCos-inspiratiereizen naar Parijs ‘van Napoleon tot Juliette Gréco’, stellen we deze vragen aan het graf van Frédéric Bartholdi op de begraafplaats van Montparnasse.
De laatste inspiratiereizen naar Parijs in 2024 organiseren we:
* van vrijdag 13 september tot en met zondag 15 september
* En van vrijdag 4 oktober tot en met zondag 6 oktober
Meer informatie op https://www.curicos.nl/parijs/
Foto vrijheidsbeeld: Khürt L. Williams via Creative Commons CC BY-NC-SA 4.0
